|
Hokkaido
Hokkaido stanowi północn± granicę Japonii. Zdominowana przez pasmo górskie Daisetsu i park narodowy, wyspa jest l±dem lasów, rzek, skalnych urwisk i rozległych ł±k. Od północy i wschodu oblewa j± Morze Ochockie, od zachodu Morze Japońskie, a od południa Pacyfik.
Nieco mniejsza od Irlandii o powierzchnii 83.454 km2 i liczbie ludno¶ci 5,683 mln, gęsto¶ć zaludnienia nie przekracza 71 osób na km2 (dane z 2000r. wg."").
Najważniejszym miastem na wyspie jest Sapporo - 1,822 mln mieszkańców. Przed restauracj± (rewolucj±) Meiji w 1868 roku Hokkaido była znana jako Ezochi - Ziemia Ezo. Wyspę zamieszkiwało kaukazoidalne plemię Ajnów.
W okresie shogunatu Edo po raz pierwszy podniesiono problem północnych granic Japonii. Rosyjsko-Japoński trakt o przyjaĽni z 1855 roku zakładał, że Wyspy Kurylskie na północ od wyspy Urup (ł±cznie z t± wysp±) maj± należeć do Rosji, a położone w południowej czę¶ci, ł±cznie z Etorofu (Iturup), do Japonii. Japończycy i Rosjanie mogli osiedlać się na Sachalinie, ale po restauracji Meiji rz±d Japonii zrezygnował z tej możliwo¶ci i skoncentrował się na rozwoju Hokkaido.
Układ z 1875 roku formalnie rozwi±zał tę kwestię, przyznaj±c Sachalin Rosji, a wszystkie Wyspy Kurylskie, wraz z prawem połowu na północnych wodach, Japonii.
Po II wojnie ¶wiatowej ZSRR zaj±ł jednak Etorofu, Kunashiri, Shikotan oraz grupę wysp Habomai i po dzi¶ dzień sprawuje nad nimi kontrolę, mimo iż rz±d japoński domaga się zwrotu wysp i przywrócenia prawa połowu na okolicznych wodach.
Honsiu, Honshu, dawniej Hondo
Największa wyspa w archipelagu Wysp Japońskich pod względem obszaru dorównuje Wielkiej Brytanii, lecz jest gę¶ciej od niej zaludniona (409 osób na km2) - 231.081 km2 powierzchnii, 94,592 mln ludno¶ci.
Północna czę¶ć Honsiu, zwana Tohoku, składa się z trzech łańcuchów górskich, biegn±cych z północy na południe. Centralne położenie zajmuje najwyższy z nich - góry Ou.
¦rodkiem Honsiu przebiega pas obniżeń tektonicznych, podzielony pagórkowatymi zrębami na szereg odrębnych kotlin. Największe w¶ród nich to Omi, z największym w Japonii jeziorem Biwa oraz Kyoto i Nara.
Obszar dna kotlin ¶rodkowej czę¶ci Honsiu jest bardzo aktywny sejsmicznie i wulkanicznie. W jego obrębie wznosi się szereg aktywnych i wygasłych wulkanów, m.in. najwyższa góra Japonii Fuji-san (3776 m n.p.m.).
Na zachód od uskoku ograniczaj±cego wielki rów tektoniczny znajduj± się trzy łańcuchy górskie, zwane Alpami Japońskimi. Na zachód od Alp Japońskich Honsiu zwęża się do najmniejszej swej szeroko¶ci i dzieli na dwa górzyste półwyspy: Chugoku i Kii. Honsiu jest obszarem aktywnym sejsmicznie i wulkanicznie.
Główne miasta na Honsiu: Tokyo, Osaka, Nagoya, Yokohama, Kyoto, Kobe, Kitakyushu, Sendai.
W skład Honshu wchodz± regiony:
TOHOKU (północno-wschodnia czę¶ć Honsiu) składa się z prefektur: Aomori, Iwate, Akita, Yamagata, Miyagi i Fukushima.
KANTO (dosłownie: " na wschód od bariery"), obejmuje siedem otaczaj±cych Tokyo prefektur: Kanagawa, Miasto Tokyo, Saitama, Gumma, Tochigi, Ibarki i Chiba.
CHUBU obejmuje prefektury: Niigata, Toyama, Ishikawa, Fukui, Gifu, Nagano, Yamanashi, Shizuoka, Aichi.
KINKI to prefektury: Mie, Shiga, Kyoto, Hyogo, Osaka, Nara, Wakayama.
CHUGOKU stanowi± następuj±ce prefektury: Tottori, Okayama, Hiroshima, Shimane, Yamaguchi
Honshu pod względem obszaru dorównuje Wielkiej Brytanii, lecz jest gę?ciej od niej zaludniona (404 osoby na km2).
Honsiu, Honshu, dawniej Hondo, największa wyspa w archipelagu Wysp Japońskich. Północna część Honsiu, zwana Tohoku, składa się z trzech łańcuchów górskich, biegnących z północy na południe. Centralne położenie zajmuje najwyższy z nich - góry Ou.
Środkiem Honsiu przebiega pas obniżeń tektonicznych, podzielony pagórkowatymi zrębami na szereg odrębnych kotlin. Największe wśród nich to Omi, z największym w Japonii jeziorem Biwa oraz Kioto i Nara. Obszar dna kotlin środkowej części Honsiu jest bardzo aktywny sejsmicznie i wulkanicznie. W jego obrębie wznosi się szereg aktywnych i wygasłych wulkanów, m.in. najwyższa góra Japonii Fudżi (3776 m n.p.m.).
Na zachód od uskoku ograniczającego wielki rów tektoniczny znajdują się trzy łańcuchy górskie, zwane Alpami Japońskimi. Na zachód od Alp Japońskich Honsiu zwęża się do najmniejszej swej szerokości i dzieli na dwa górzyste półwyspy: Chugoku i Kii. Honsiu jest obszarem aktywnym sejsmicznie i wulkanicznie. Powierzchnia wyspy 230,8 tys. km2.
Główne miasta na Honsiu: Tokio, Osaka, Nagoja, Jokohama, Kioto, Kobe, Kitakiusiu.
Kiusiu, Kyushu,
Jedna z największych wysp Japonii, oblewana wodami: Pacyfiku (od wschodu), Morza Wschodniochińskiego (od zachodu), Cie¶niny Koreańskiej (od północnego zachodu) i Wewnętrznego Morza Japońskiego (od północnego wschodu).
Nazwa Kyushu oznacza "dziewięć prowincji", które stanowiły administracyjn± strukturę wyspy. Obecnie w skład wyspy wchodz± następuj±ce prefektury: Fukuoka, Oita, Miyuzaki, Kumamoto, Saga, Nagasaki, Kagoshima.
Powierzchnia 42.168 km2, długo¶ć 340 km, maksymalna szeroko¶ć ok. 190 km. Rozwinięta linia brzegowa.
Na Kyushu stykaj± się dwie jednostki tektoniczne - łuk japoński i łuk kurylski. Wyspa przecięta jest uskokiem tektonicznym, st±d obszar jest aktywny sejsmicznie (częste trzęsienia ziemi, liczne czynne wulkany). Obszar wyżynno-górzysty (do 1788 m n.p.m., wulkan Kuju), niziny towarzysz± wybrzeżom. Klimat podzwrotnikowy monsunowy. Gęsta sieć krótkich, ale zasobnych w wodę rzek. Lasy pokrywaj± 60% powierzchni. Bogata fauna: niedĽwiedĽ tybetański, makak japoński, jeleń wschodni.
Kyushu jest gęsto zaludnione - 14,764 mln osób. Główne miasta: Oita, Fukuoka, Kagoshima, Miyazaki, Kumamoto, Nagasaki, Sasebo. Ludno¶ć zajmuje się rolnictwem (uprawa ryżu, pszenicy, tytoniu, batatów, herbaty), rybołówstwem, hodowl± (bydło, jedwabniki). Przemysł wydobywczy (węgiel kamienny, cyna, cynk i ołów, złoto) i przetwórczy koncentruje się głównie w północno-zachodniej czę¶ci wyspy. Kiusiu ma dobrze rozwinięt± sieć komunikacyjn±, z Honsiu ł±czy j± most i tunele podmorskie.
Kiusiu, Kyushu, jedna z największych wysp Japonii, oblewana wodami: Pacyfiku (od wschodu), Morza Wschodniochińskiego (od zachodu), Cieśniny Koreańskiej (od północnego zachodu) i Wewnętrznego Morza Japońskiego (od północnego wschodu). Powierzchnia 42 078 km2, długość 340 km, maksymalna szerokość ok. 190 km. Rozwinięta linia brzegowa.
Na Kiusiu stykają się dwie jednostki tektoniczne - łuk japoński i łuk kurylski. Wyspa przecięta jest uskokiem tektonicznym, stąd obszar jest aktywny sejsmicznie (częste trzęsienia ziemi, liczne czynne wulkany). Obszar wyżynno-górzysty (do 1788 m n.p.m., wulkan Kuju), niziny towarzyszą wybrzeżom.
Klimat podzwrotnikowy monsunowy. Gęsta sieć krótkich, ale zasobnych w wodę rzek. Lasy pokrywają 60% powierzchni. Bogata fauna: niedźwiedź tybetański, makak japoński, jeleń wschodni.
Kiusiu jest gęsto zaludnione, główne miasta: Kitakiusiu, Fukuoka, Kumamoto, Nagasaki, Sasebo. Ludność zajmuje się rolnictwem (uprawa ryżu, pszenicy, tytoniu, batatów, herbaty), rybołówstwem, hodowlą (bydło, jedwabniki). Przemysł wydobywczy (węgiel kamienny, cyna, cynk i ołów, złoto) i przetwórczy koncentruje się głównie w północno-zachodniej części wyspy. Kiusiu ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną, z Honsiu łączy ją most i tunele podmorskie.
Shikoku
Nazwa wyspy wywodzi się od czterech prowincji: Sanuki (Kagawa), Awa (Tokushima), Tosa (Kochi), Iyo (Ehime). Powierzchnia 18.788 km2, 4,154 mln mieszkańców. Shikoku pokryta jest w większej czę¶ci górami, za wyj±tkiem równin położonych wzdłuż wybrzeża Morza Wewnętrznego (Seto) i Pacyfiku.
Największe miasta to: Kochi, Matsuyama, Tokushima, Uwajima.
Riukiu, Ryukyu, Nansei-shoto, archipelag wysp japońskich położony między Morzem Wschodniochińskim a Oceanem Spokojnym, ciągnący się łukiem o długości ok. 1200 km od Kiusiu do Tajwanu. Powierzchnia 2,2 tys. km2. Ok. 1,5 mln mieszkańców (1985). Gęstość zaludnienia miejscami ponad 400 osób/km2.
Składa się z ok. 98 wysp, wysepek i raf koralowych tworzących 5 grup wysp: Osumi i Tokara (na północy), Amami, Okinawa i Sakishima (na południowym zachodzie). Największe wyspy: Okinawa (1,2 tys. km2), Amami-O-shima. Główne miasto i port - Naha (na Okinawie).
Okinawa
Powierzchnia wysp wyżynna i górzysta, najwyższy szczyt o wysokości 1935 m n.p.m. na wyspie Yaku. Riukiu stanowią fragment grzbietu podmorskiego, tzw. Łuku Riukiu, sfałdowanego w trzeciorzędzie, aktywnego sejsmicznie, z czynnymi wulkanami.
Klimat podzwrotnikowy, wilgotny, monsunowy. Średnie temperatury od 14-18°C w lutym do ok. 28°C w sierpniu, roczna suma opadów 2000-3500 mm, jesienią częste tajfuny.
Naturalną szatę roślinną stanowią na wybrzeżach namorzyny, w głębi wysp wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, z licznymi lianami i epifitami, wypieranymi przez uprawy. Żyją tu m.in. dziki i jelenie.
Historia: do XVII w. we władaniu kilku lokalnych dynastii. Od XIV w. władcy Riukiu płacili regularną daninę cesarzowi Chin. Rozwijały się gospodarczo jako ośrodek pośredniczący w handlu Chin z Japonią. Od 1609 część Riukiu podlegała Japonii. W XIX w. o dominację nad archipelagiem konkurowały Wielka Brytania, Francja, USA.
1874 anektowane przez Japonię. Po II wojnie światowej pozostały pod kontrolą USA. 1953 część wysp przekazano administracji japońskiej, część (wyspy Sakishima i Okinawa) pozostała pod zarządem amerykańskim do 1972. W tymże roku USA zwróciły Japonii Okinawę, ale utrzymują na niej swoje bazy, co powoduje protesty ludności, która w referendum we wrześniu 1996 opowiedziała się przeciwko ich dalszemu funkcjonowaniu.
Rozwinięta uprawa ryżu, batatów, trzciny cukrowej, tytoniu, herbaty, drzew i krzewów owocowych, drzew kamforowych oraz hodowla drobiu, trzody chlewnej, jedwabników, perłopławów. Rybołówstwo (głównie połów tuńczyków).
Złoża fosforytów i węgla kamiennego, rafinacja ropy naftowej. Gospodarka oparta na przemyśle spożywczym (cukrowniczym, rybnym, przetwórstwa owoców), jedwabniczym, drzewnym. Rozwinięte rzemiosło, turystyka.
Okinawa
Największa wyspa w łańcuchu Riukiu o powierzchnii 2.272 km2 ma 140 km długo¶ci i 3-19 km szeroko¶ci. Dzięki podzwrotnikowemu klimatowi na Okinawie nie ma zim. Położone między Japoni± i Chinami wyspy Okinawa utrzymywały kontakt z oboma s±siadami. Od 1609 r. ród Shimazu z Satsuma władał Okinaw± i eksploatował lokalne uprawy trzciny cukrowej, któr± póĽniej po przetworzeniu na cukier sprzedawano z zyskiem w Osace. Po 1868 r. władzę nad królestwem Riukiu przej±ł rz±d Meiji. Kres chińskim roszczeniom terytorialnym wobec Ryukiu położyła wojna chińsko-japońska (1894-95). Japonia sprawowała władzę nad Okinaw± do II wojny ¶wiatowej, po której wysp± zarz±dzali Amerykanie. Okinawa wróciła do Japonii w 1972 r.
Kurylskie Wyspy, Kuryle, Kurilskije ostrowa, łańcuch wysp we Wschodniej Azji, pomiędzy półwyspem Kamczatka a Japonią (wyspa Hokkaido), oddzielający Morze Ochockie od Pacyfiku, długość 1200 km. Składa się z 36 większych wysp (główne: Iturup, Paramuszir, Kunaszir, Urup, Onekotan). Łączna powierzchnia 15,6 tys. km2. Wnętrza wysp górzyste, 38 czynnych wulkanów, najwyższy szczyt - wulkan Ałaid (2340 m n.p.m.) znajduje się na Wyspie Atłasowa.
Obszar aktywny sejsmicznie, klimat umiarkowany chłodny, przeważają lasy iglaste przechodzące na północy w roślinność krzaczasto-trawiastą, wysoko w górach wieczne śniegi. Nieliczna ludność (Rosjanie) zajmuje się głównie rybołówstwem. Największa miejscowość Kurylsk (na wyspie Iturup). Wyspy Kurylskie są obszarem spornym pomiędzy Rosją a Japonią, obecnie należą do Rosji.
Problem kurylski, wieloletni spór między ZSRR (od 1991 Rosją) a Japonią o przynależność państwową Wysp Kurylskich. Zostały one zajęte w 1945 przez ZSRR na mocy postanowień konferencji w Jałcie. Japonia nie pogodziła się z tym faktem zabiegając stale o zwrot 4 południowych wysp. Brak porozumienia w tej sprawie stale zaostrza stosunki rosyjsko-japońskie.
Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Historia” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Jerzy Maroń, Jacek Piotrowski, Marek Czapliński, Stanisław Rosik, Zbigniew Fras. ISBN 83-85336-95-8. Rok wydania 1999.
W okresie shogunatu Edo po raz pierwszy podniesiono problem północnych granic Japonii Rosyjsko-Japoński trakt o przyja?ni z 1855 roku zakładał, że Wyspy Kurylskie na północ od wyspy Urup (łšcznie z tš wyspš) majš należeć do Rosji, a położone w południowej czę?ci, łšcznie z Etorofu (Iturup), do Japonii. Japończycy i Rosjanie mogli osiedlać się na Sachalinie, ale po restauracji Meiji rzšd Japonii zrezygnował z tej możliwo?ci i skoncentrował się na rozwoju Hokkaido. Układ z 1875 roku formalnie rozwišzał tę kwestię, przyznajšc Sachalin Rosji, a wszystkie Wyspy Kurylskie, wraz z prawem połowu na północnych wodach, Japonii. Po II wojnie ?wiatowej ZSRR zajšł jednak Etorofu, Kunashiri, Shikotan oraz grupę wysp Habomai i po dzi? dzień sprawuje nad nimi kontrolę, mimo iż rzšd japoński domaga się zwrotu wysp i przywrócenia prawa połowu na okolicznych wodach.
|
Archipelag Japoński składa się z ok. 3900 wysp. 95,7% jego powierzchni stanowi± cztery główne wyspy: Hokkaido, Honshuu, Kyuushuu, Shikoku.